Nieuwjaarswens van ds. Karin van den Broeke, preses van de generale synode. “Ik kijk uit naar gesprekken waarin de Bijbelse poëzie oplicht en ons bestaan glans en diepgang verleent.”

God staat aan het begin

‘God staat aan het begin en Hij komt aan het einde. Zijn woord is van het zijnde oorsprong en doel en zin.’ Rond de jaarwisseling zal dit lied op veel plaatsen klinken. Het laatste couplet van een prachtig lied van de hand van Jan Wit. ‘God heeft het eerste woord.’ In het liedboek uit 1973 was het gezang 1. In het huidige liedboek is het ingedeeld bij de liederen uit de Kersttijd en staat er de aanduiding boven ‘Nieuwjaarslied’.

De regel ‘God staat aan het begin en Hij komt aan het einde’ vertolkt het diepe weten van veel gelovigen dat het leven door God omvangen is. Het is van God ontvangen, het is naar God onderweg, ten diepste is er niets anders dat er toe doet in het leven. In het lied wordt taal gegeven aan een breed gedeeld besef dat wij deel van Gods schepping zijn.

Vreemd genoeg ontstaat er vaak heel wat discussie als mensen in gesprek gaan over wat die poëzie nu exact betekent. En al gauw vallen dan de woorden ‘schepping’ en ‘evolutie’.

Oeroude vragen

Onlangs kreeg ik van mijn kinderen het nieuwste boek van Dan Brown. ‘Oorsprong.’ ‘Mam, dit is misschien niet helemaal jouw stijl, maar het is lekker dik en spannend en het gaat ook over theologie.’ En zo dompelde ik mezelf direct na Kerst even onder in dit knap geconstrueerde en spannende boek. Het is bewonderenswaardig en amusant hoe Dan Brown de oeroude vragen ‘Waar komen we vandaan? Waar gaan we naartoe?’ weet te behandelen in een verhaal dat leest als een puzzel, dat je adrenalinepeil af en toe doet stijgen en dat zich afspeelt in het alledaagse leven met smartphones, Uber taxi’s, bouwwerken van Gaudí, reacties op de huidige paus.

‘Waar komen we vandaan? Waar gaan we naartoe?’ Tijdens het lezen van het boek van Dan Brown moet ik één punt van ergernis wel regelmatig onderdrukken. Het starre frame van geloof versus wetenschap lijkt torenhoog aanwezig. Verschillende beelden over kerk en geestelijk leiders wisselen elkaar af, maar de neiging van geestelijk leiders om zich te verzetten tegen vooruitgang in de wetenschap is regelmatig onderwerp van gesprek.

Wetenschap en geloof

Het raakt voor mij aan een oude pijn. Zo vaak kom ik tegen dat geloof afgedaan wordt als irrationeel. Voor mijzelf is het glashelder. De vraag naar schepping of evolutie is geen echte vraag. Schepping en evolutie spreken over verschillende domeinen. Als ik uitspreek dat God aan de basis van mijn bestaan staat, dan heeft die uitspraak te maken met wie ik ten diepste ben, waartoe ik mij geroepen voel, op Wie ik kan bouwen.

Het boek van Dan Brown blijft uiteindelijk gelukkig niet in de tweespalt hangen. Er is wel degelijk een heilzame verbinding tussen wetenschap en geloof mogelijk. Al blijft het frame dat het overgrote deel van de gelovigen niet met wetenschap overweg kan in dit boek overeind.

Oorsprong en doel en zin

Op de drempel van 2018 zal ook ik het lied van Jan Wit weer graag zingen. ‘God staat aan het begin en Hij komt aan het einde. Zijn woord is van het zijnde oorsprong en doel en zin.’ Als ik het zing, vertolkt het hoe ik mij geroepen en gedragen weet door God. Als ik klaar ben met zingen, weet ik hoezeer het ook nodig is om het gesprek over de betekenis van die woorden voort te zetten.

De Protestantse Kerk in Nederland is voor mij de plaats waar het theologische en gelovige gesprek met inbreng van een veelheid van perspectieven gevoerd wordt. Ik kijk uit naar een vurige voortzetting van de gesprekken in 2018, waarin de Bijbelse poëzie oplicht en ons bestaan glans en diepgang verleent.

Ik wens u een inspirerend 2018 toe.

Ds. Karin van den Broeke
preses van de synode van de Protestantse Kerk in Nederland